Registratie van donaties en vrijwilligersuren in nieuwe wet

Een opiniestuk geschreven op 3 februari 2025 in de Volkskrant, geschreven door Laila Ait Baali en Mirjam Bikker, belicht de problematiek rond de nieuwe Wet transparantie en tegengaan ondermijning door maatschappelijke organisaties (WTMO). Deze wet, bedoeld om buitenlandse beïnvloeding en financieel-economisch misbruik tegen te gaan, dreigt volgens de auteurs het maatschappelijk middenveld ernstig te belasten.

De wetgeving introduceert vergaande verplichtingen voor alle maatschappelijke organisaties. Zij moeten elke donatie en elk uur vrijwilligerswerk registreren, ongeacht de omvang. Voor kleine organisaties die volledig op vrijwilligers draaien, betekent dit een aanzienlijke administratieve verzwaring. Daarnaast worden stichtingen en mogelijk ook scholen verplicht hun financiële gegevens te delen met de Kamer van Koophandel.

De Raad van State heeft het wetsvoorstel al twee keer kritisch beoordeeld. Hoewel de 'generieke transparantieverplichting' is aangepast naar 'transparantie op verzoek', blijven de bevoegdheden van overheidsinstanties verstrekkend. Dit past in een internationale trend waarbij overheden het maatschappelijk middenveld met toenemend wantrouwen benaderen.

Volgens de auteurs biedt de bestaande wetgeving, waaronder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, al voldoende instrumenten om illegale praktijken tegen te gaan.

4 vragen voor toezichthouders in de goededoelensector

1. Wat is uw strategie voor het bewaken van de balans tussen transparantie-eisen en werkbare administratieve lasten voor uw organisatie?

2. Welke concrete instrumenten stimuleert u bij uw directeur voor het behoud van een constructieve samenwerkingsrelatie tussen overheid en (andere) maatschappelijke organisaties?

3. Welke waarborgen zijn er voor het behoud van de onafhankelijke, kritische functie van uw organisaties?

4. Hoe wordt geborgd dat de kernactiviteiten van uw goede doel niet lijdt onder de toegenomen administratieve verplichtingen?

De discussie over deze wetgeving raakt aan fundamentele vragen over de verhouding tussen overheid en maatschappelijk middenveld. De uitdaging ligt in het vinden van een effectieve balans tussen noodzakelijk toezicht en het behoud van een krachtig, onafhankelijk maatschappelijk middenveld.