State of the Sector 2024: Inzichten voor toezichthouders

De State of the Sector 2024, opgesteld door CBF en de Radboud Universiteit, biedt een inzicht in de trends en ontwikkelingen binnen de goededoelensector in Nederland. Het rapport is in maart 2025 verschenen en schetst een overwegend stabiel beeld, maar er zijn duidelijke uitdagingen en kansen te herkennen. Hieronder onze samenvatting voor toezichthouders.

Lees hier het volledige rapport

1. Financiële stabiliteit: een sector in evenwicht, maar met risico’s

De financiële gezondheid van de sector blijft verrassend stabiel, ondanks de impact van COVID-19 en economische schommelingen. De solvabiliteit en weerstandscapaciteit van goede doelen zijn over het algemeen op een comfortabel niveau, en de meeste organisaties blijven ruim binnen de normen voor beheer- en wervingskosten. Toch is deze stabiliteit niet vanzelfsprekend.

Een belangrijke uitdaging blijft de spreiding van inkomstenbronnen. Veel organisaties leunen nog steeds zwaar op een beperkt aantal financieringskanalen, zoals donateurs, subsidies of nalatenschappen. Grotere organisaties hebben doorgaans een betere spreiding van inkomsten dan kleinere, maar de afhankelijkheid van specifieke bronnen blijft een kwetsbaarheid.

💡 Actiepunt voor toezichthouders: Stimuleer diversificatie van inkomsten binnen je organisatie. Denk aan alternatieve financieringsmodellen, strategische samenwerkingen of nieuwe vormen van fondsenwerving, zoals impact investing of crowdfunding.

2. Gezondheidsorganisaties: een sector onder druk

Een van de meest opvallende uitkomsten van het rapport is de kwetsbare positie van gezondheidsorganisaties. Waar de sector als geheel redelijk stabiel blijft, kampen deze organisaties met een afname van vrijwilligers, een daling in doelbestedingen en een krimp in arbeidsplaatsen.

Tegelijkertijd laten gezondheidsorganisaties een groei in financiële gezondheid zien, dankzij een toename van hun solvabiliteit en weerstandsvermogen. Dit suggereert dat deze organisaties minder hebben uitgegeven dan ze binnenkregen, mogelijk als gevolg van onzekerheid over toekomstige financiering.

💡 Actiepunt voor toezichthouders: Monitor de balans tussen kostenbesparing en maatschappelijke impact. Zorg ervoor dat er geen onnodige reserves worden opgebouwd ten koste van doelbestedingen. Onderzoek ook hoe gezondheidsorganisaties vrijwilligers weer kunnen aantrekken en binden.

3. De terugkeer van vrijwilligers, maar niet overal

Het aantal vrijwilligers in de sector is jarenlang gedaald, met als dieptepunt het eerste COVID-jaar 2020. Sinds 2021 is er echter een lichte opwaartse trend zichtbaar, al verschilt dit sterk per sector.

Vooral gezondheidsorganisaties en religieuze instellingen hebben moeite om het vrijwilligerstekort op te vangen. Daarentegen zien met name micro-organisaties een stijging in het aantal vrijwilligers. Dit wijst op een trend waarbij kleinere, lokaal gewortelde initiatieven beter in staat zijn om mensen aan zich te binden dan grotere, formelere organisaties.

Toch blijft het vrijwilligersbeleid een zorgpunt. Jongere generaties kiezen vaker voor kortdurende, projectmatige inzet in plaats van langdurige vrijwillige betrokkenheid. Daarnaast groeit de concurrentie met andere vormen van maatschappelijke betrokkenheid, zoals duurzaam consumeren of activisme.

💡 Actiepunt voor toezichthouders: Denk na over nieuwe manieren om vrijwilligers aan te trekken. Flexibele inzet, digitale vrijwilligersrollen en waardering (bijvoorbeeld in de vorm van training of netwerkmogelijkheden) kunnen helpen om nieuwe doelgroepen te bereiken.

4. Donateurs blijven, maar hun gedrag verandert

Het aantal donateurs is de afgelopen jaren opvallend stabiel gebleven. Dit is een positieve ontwikkeling, zeker in een tijd waarin veel non-profits wereldwijd kampen met afnemend geefgedrag. Toch zijn er enkele subtiele verschuivingen die het waard zijn om op te letten.

Hoewel het aantal donateurs niet significant afneemt, daalt het gemiddelde donatiebedrag per persoon. Dit kan deels worden verklaard door de stijgende kosten van levensonderhoud, maar ook door een verandering in de manier waarop mensen geven. De opkomst van ‘belevingsdonaties’ – zoals sponsoracties waarbij mensen een fysieke uitdaging aangaan om geld op te halen – wint aan populariteit.

💡 Actiepunt voor toezichthouders: Overweeg of uw organisatie voldoende inspeelt op nieuwe geeftrends. Denk aan innovatieve geefvormen zoals peer-to-peer fundraising, abonnementsgiften of samenwerking met sociale ondernemingen.

5. Wervingskosten onder controle, maar strategische keuzes nodig

Een belangrijk discussiepunt binnen de sector is de hoogte van wervingskosten. Uit het rapport blijkt dat deze kosten een dalende trend laten zien, wat positief is voor de efficiëntie van fondsenwerving.

Tegelijkertijd blijft het essentieel om strategische keuzes te maken over hoe en waar te investeren. Sommige inkomstenbronnen vereisen een grotere voorinvestering dan andere. Bijvoorbeeld, grootschalige evenementen en loterijen brengen hogere kosten met zich mee, maar kunnen op lange termijn een stabiele inkomstenstroom genereren.

💡 Actiepunt voor toezichthouders: Stel kritische vragen over de fondsenwervingsstrategie. Zijn de investeringen in lijn met de langetermijnstrategie? Worden kosten effectief ingezet om nieuwe doelgroepen te bereiken?

Conclusie: Stabiliteit vraagt om strategische actie

De State of the Sector 2024 biedt een geruststellend beeld van financiële stabiliteit en continue maatschappelijke impact binnen de goededoelensector. Toch laat het rapport zien dat onderliggende dynamieken – zoals verschuivende vrijwilligerspatronen, veranderend geefgedrag en de kwetsbaarheid van bepaalde sectoren – strategische aandacht vereisen.

Voor toezichthouders betekent dit dat sturen op de lange termijn belangrijker is dan ooit. Door proactief in te spelen op trends en slimme keuzes te maken rond financiering, personeelsbeleid en werving, kunnen organisaties zich beter wapenen tegen toekomstige onzekerheden.